Bu bölümde sizlerden gelen vakalarda en sık rastladığımız durumları deneyimler ışığında cevaplamaya çalıştık. Eklenmesini istediğiniz soru, katkıda bulunmak istediğiniz cevap olursa bize bilgi@plazaeylem.org’dan ulaşabilirsiniz. 

——————————————————————————————————————————–

Soru 1: İşten atıldım, verdikleri kağıtları imzalayayım mı?

Cevap 1: Kalem kalem size yapılan ödemeler yazmıyor ve gerçeği yansıtmıyorsa imzalamayın. (Kıdem ve ihbar tazminatınızın gerçek maaşınız üzerinden hesaplanmaması, hangi alacağınıza karşılık hangi miktarda ödeme yapıldığının gösterilmemesi gibi)
Genel bir ifade ile “alacağım yoktur” yazan bir kağıt imzalatmak isterlerse “DİĞER ALACAKLARIM SAKLI KALMAK ÜZERE İŞBU EVRAK İMZALANMIŞTIR” yazarak imzalamanız haklarınız için başka araçları kullanmanın önünü kapatmaz.

——————————————————————————————————————————–

Soru 2 : Dava açabilmek için durumu kayıt altına aldırabileceğiniz kurumlar hangileridir?

Cevap 2: İşkur ‘a İşçilik alacaklarının tespiti ile ilgili bölüme alacaklarınızın tespiti ile ödenmesinin sağlanması için başvuruda bulunulabilir ya da Çalışma Bakanlığının İl Müdürlüğü Alo170 Hatt’na şikayette bulunabilirsiniz. (Başvuru / Şikayet numaralarını saklayın)

——————————————————————————————————————————–

Soru 3: Dava açmadan doğrudan icra takibi yapmak mümkün mü ?

Cevap 3: Alacaklarınızın ödenmesi için alacaklarınızı hesaplayıp işverene icra emri gönderebilirsiniz. 7 gün içinde işveren itiraz ederse mahkemede dava açmanız gerekir. Etmezse kabul etmiş oluyor ve icra dairesi alacağını tahsil ediyor.
Alacağınızın belgesi yoksa açacağınız davada tanık dinleterek alacaklarınızı kanıtlayabilirsiniz.

——————————————————————————————————————————–

Soru 4: İşten atıldım, evrak yok, bir şey imzalatmadılar, ne yapmalıyım?

Cevap 4: İşten atıldığınıza dair çıkış kağıdı isteyin.
Durumu kayıt altına almak için yine yukarıdaki kurumlara başvurun.
Aynı ay içinde 2 kez tatilden sonraki iş günü, 3 gün aynı ay içinde, 2 ardışık gün işe gitmezseniz işverenin haklı feshi ile işten atılabilirsiniz. Size “git kafanı dinle” gibi sözlerle izin veren ya da kağıtsız işten çıkaran işveren bu tarz birşey planlıyor olabilir, dikkat!
SGK’dan çıkış belgesi alıp atılma nedeninizi öğrenin. Bu sonradan hakkınızı hukuki süreçle ararken izleyeceğiniz yolu belirlemek için gerekli.

——————————————————————————————————————————–

Soru 5: Küçülme nedeni gösterilerek işten atıldım, dava açabilir miyim?

Cevap 5: Küçülme gerçek mi? Örneğin hala işçi alma gibi işi sürdürmeye yönelik girişimler varsa bu küçülmenin gerçek olmadığı anlamına gelir. Fesh son çare olarak başvurulmuş, fesihten kaçınma girişimleri yapılmış olmalı. İşveren işçileri atmadan önce birşeyler yapmış olmak zorunda. Örneğin çalışma saatlerini kısaltma, yeni eğitim verme vb.
Mahkemede işveren küçülmeyi kanıtlamak zorundadır.

——————————————————————————————————————————–

Soru 6: Ben iş sözleşmesini fesh edersem haklarımı alabilir miyim?

Cevap 6: Derhal fesihte ise olayın vuku bulduğu 6 günlük süre içinde iş sözleşmesi feshedilebilir. İş kanununun 24. Maddesine bakarak buradaki konulardan haklı olarak sözleşmenizi fesh edebilirsiniz. Sizden ihbar tazminatı istenemez. Siz ihbar tazminatınızı alamazsınız ancak kıdem tazminatınızı alabilirsiniz. Bu noterden ihtarname göndererek yapılır. Bu sırada yine yukarıdaki kurumlarla bu durumu kayıt altına almalısınız. Alacaklarınız ödenmezse mahkemeye taşıyabilirsiniz.

———————————————————————————————————————————–

Soru 7: İşe iade davası ne zaman açılır?

Cevap 7: 6 aydan fazla bir süredir çalışıyorsanız ve şirkette 30 kişiden fazla sayıda çalışan varsa, iş sözleşmeniz süresiz ise çıkartıldıktan sonra 1 ay içinde açabilirsiniz. Bu süreçte oyalama ile 30 günü geçirmeniz sağlanabilir, dikkat! Orada çalışırken de iş yerine dava açabilirsiniz. Dava açmak için 1 ay size atıldığınızın söylendiği / fesih bildiriminde bulunulduğu günden itibaren başlar, işten çıktığınız andan itibaren değil, dikkat! Size verilen kağıdın tarihinin doğru olup olmadığını mutlaka kontrol edin!

Ayrıca 30 kişi,sizin ofisinizde daha az sayıda insan olsa bile diğer şubeleri ve ofisleri dahil olmak üzere çalışan sayısıdır.

İşe iade davası ile boşta geçen süre için 4 ay tazminat alınmaktadır. İşe iade kararı ile işe başlatılmazsanız 4-8 ay arası işe başlatmama tazminatı alınmaktadır.

Eğer işveren işçinin iş sözleşmesini sendikal faaliyet, sendika üyeliği veya sendika temsilciliği nedeniyle feshetmişse bu durumda işçinin bir yıllık ücreti tutarından az olmamak üzere tazminat ödemek zorundadır.

——————————————————————————————————————————–

Soru 8: Kıdem tazminatı alma koşulları nelerdir?

Cevap 8: En az bir yıl çalışılmış olmalı. İşveren tarafından 4857 sayılı İş Kanununun 25. maddesinin II numaralı bendinde gösterilen “Ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” sebepler dışında, işçi tarafından anılan Kanunun 24. maddesinde sayılan haklı nedenle derhal fesih nedenleri çerçevesinde, SGK’dan alınacak yaşlılık aylığına hak kazandığına dair belge ibraz edildiği halde işveren kıdem tazminatı ödemekten kaçınıyorsa Çalışma Bakanlığı ve Bölge Çalışma Müdürlüklerine başvurulabileceği gibi noter vasıtasıyla ödeme isteminde bulunulabilir; ödeme yine gerçekleşmezse iş mahkemelerine başvuru yolu açılmış demektir.

Kıdem tazminatı hakkında zaman aşımı süresi on yıldır. On yılı aşan sürelerde ortaya çıkan taleplerde işveren kıdem tazminatı ödemek zorunda değildir.

——————————————————————————————————————————–

Soru 9: Atılırsam fazla mesailer ve kullanılmayan izinler için dava açabilir miyim?

Cevap 9: Bunlar sizin alacağınızdır, her koşulda dava açabilirsiniz.

——————————————————————————————————————————–

Soru 10: İhbar tazminatı alma koşulları nelerdir?

Cevap 10: İşveren sözleşmeyi fesh ediyorsa yazılı bildirmek zorundadır. Haklı fesh dışında 6 aya kadar süren çalışmalarda 2 hafta, 6 aydan 1,5 yıla kadar süren çalışmalarda 4 hafta, 1,5 yıldan 3 yıla kadar süren çalışmalarda 6 hafta, 3 yıldan uzun süren çalışmalarda 8 hafta ihbar tazminatı alınır. Bu tazminat brüt ücretten hesaplanır. Ek ödemeler varsa bunlar da hesaplanır. Siz kendi isteğinizle çıkıyorsanız bu süreler sizin için de geçerli.

———————————————————————————————————————————

Soru 11: İşsizlik maaşı alma koşulları nelerdir?

Cevap 11: İşkur’a işsizlik aylığı için başvuru yapılabilir. İşten çıkış kodu uygun ise aylık alınır. İşten çıkış belgesi SSK’dan alınabilir.

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu‘na göre;

İşsizlik sigortası kapsamında bir iş yerinde çalışırken çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler,
hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmalıdır ve
hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde başvuruda bulunulmalıdır. Başvuruda gecikilmesi halinde geçen her gün için işsizlik ödeneğinden faydalanılamamaktadır.

600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,süre ile işsizlik ödeneğine hak kazanmaktadırlar.

( işverenin haklı nedene dayanarak işçinin sözleşmesini feshi halinde mahkemenin işçi lehine karar vermesi halinde de işsizlik sigortası başta ödenmezse de dava sonucunda ödenmektedir. )

——————————————————————————————————————————–

Soru 12: İşten atılmaya zorlanıyorsam ne yapmalıyım?

Cevap 12: İşçinin izleyeceği yol delil toplamaktır. Somut olayda işini gereği gibi yaptığını gösterir belgeler delil olarak kullanılabilir. Bu aşamada iş yerine dışarıdan telgraf yoluyla veya okunduğunu kanıtlayacağınız başka bir yolla “bana karşı böyle böyle yapıyorsunuz bu haksız eylemlerden vazgeçin, ben işimi gereği gibi yapıyorum. Sizin amacınız beni istifaya zorlamaktır. İstifa etmeyi de düşünmediğimi ayrıca bildiririm. Bana karşı yapılan bu baskıların devamı halinde iş akdini haklı nedenle fesh edebileceğim gibi kötü niyet tazminatı davası da açabileceğim hususunu ihtar ederim” diyebilirsiniz. Telgrafın suretini ve faturasını saklaması halinde ileride işine yarayacaktır.

——————————————————————————————————————————–

Soru13: Mobinge maruz kaldığımı düşünüyorum ne yapabilirim?

Cevap13: Bu başlık altındaki cevaplarımızın somut ve net bilgiler içermesi konunun karmaşıklığı nedeniyle güç. Öncelikle ilk olarak söyleyebileceğimiz, mobinge maruz kaldığınızı düşünüyorsanız birebir görüşebileceğiniz bir profesyonelden yardım almanız.

Bunun dışında şu bilgiler de işinize yarayabilir:

Mevcut Yargıtay uygulamasında, işyerinde amirinizden, yöneticinizden, iş arkadaşınızdan, patronununzdan veya astlarınızdan işten ayrılmanıza dönük olarak sistemli bir baskı görüyorsanız mobinge maruz kaldığınızın düşünülmesi için başlangıç sebepleri var demektir. Her ne kadar bize göre, mobbingin söz konusu olması için, tekrarlanan davranışlar gerekmese de, mevcut kararlar ve hakim görüş, bir olumsuz, dışlayıcı, yıldırıcı onur kırıcı eylemin mobing olarak değerlendirilmesi için sistemli olması gerekiyor.

İşten ayrılmanıza dönük olarak, yalnızlaştırılıyorsanız, yetki verilmeden sorumluluk veriliyorsa, sürekli aşağılanıyor ya da herhangi bir şekilde sistemli bir kötü muameleye maruz kalıyorsanız bu durumda mobingden söz etmek mümkün. Ancak her davranış mobing olmasa da, ya da mobing düzeyine varmayan kötü muamele söz konusu olduğunda da bazı haklarınız var.

Maruz kaldığınız davranışı mobing olarak nitelemek mümkünse, iş akdinizi haklı nedenle feshederek, manevi tazminat talep etmeniz mümkün. Manevi tazminatın yanında, maddi bir zarar oluştuysa maddi zararınızı, kıdem tazminatına hak kazanma koşullarına sahipseniz kıdem tazminatınızı istemeniz de mümkün.

Eğer kötü muamele mobing düzeyine varmadıysa ancak onurunuzu zedeliyorsa, yine iş sözleşmenizi haklı nedenle feshederek kıdem tazminatına hak kazanabilirsiniz. Bu durumda manevi tazminat hakkı olayın koşullarına göre değerlendirilecek tali bir unsurdur.

Bu noktada önemli olan, yine vurgulayalım ki, hakkınızı aramaya karar verdiğinizde bir profesyonelin yardımına ihtiyaç duyduğunuzdur. Bunun yanı sıra, mobbing söz konusu olduğunda, mobing astlarınızdan geliyorsa üstlerinizi, kendi iş arkadaşınızdan geliyorsa yine üstlerinizi, bir üstünüzden geliyorsa hiyerarşik olarak onun üstünü, en üst hiyerarşide yer alan kişi de mobing uygulayıcısı ise, diğer üstlerinizi mutlaka delillendirilebilir şekilde haber etmeyi ve bu davranışların engellenmesini talep etmeyi deneyin. Bu talep sorunu çözmeyecek olsa  bile bir dava söz konusu olduğunda işinize yarayacak.

Bunun yanı sıra, mobing söz konusu olduğunda, her şeyi yazılı hale getirmek, mümkünse günlük tutmak, sessiz bir aşağılama söz konusu ise bunu ifşa etmek gibi metotlar işinize yarayacaktır.